Genetisch gemodificeerd voedsel – een creatie uit de hel?
Wat weten we over genetisch gemodificeerd voedsel? Is er reden tot bezorgdheid en angst? Welke voedingsmiddelen worden het vaakst gemodificeerd? We zullen dit dubbelzinnige onderwerp door de ogen van een voedingsdeskundige bekijken; het zal controversieel zijn, maar ook zeer inhoudelijk. Wij nodigen u uit om het te lezen!
De faam van genetisch gemodificeerd voedsel
Genetische modificatie wekt extreme attitudes op. In onze samenleving heerst een sceptische houding tegenover deze tak van genetische manipulatie. Uit een enquête uit 2016 in Polen bleek dat 61% van de respondenten een negatieve houding heeft ten opzichte van genetisch gemodificeerd voedsel, en de situatie is in heel Europa vergelijkbaar. Maar zijn onze angsten terecht?
Het beruchte GM-voedsel wordt geassocieerd met iets kunstmatigs, buitenaards, giftigs en zeer gecompliceerd. Veel voedselproducenten durven steeds vaker te beweren dat hun producten GGO-vrij zijn, wat het negatieve imago van genetisch gemodificeerd voedsel nog versterkt en bij ons, potentiële consumenten, angst inboezemt. Op grote schaal zijn er vele organisaties die verschillende soorten acties ontwikkelen om de mensen te informeren over de schadelijke effecten van genetisch gemodificeerde levensmiddelen. De mensen die verantwoordelijk zijn voor deze acties hebben over het algemeen weinig gemeen met de wetenschappelijke gemeenschap.
Regelgeving
In de EU-landen zijn de lidstaten op grond van de desbetreffende wetgeving verplicht passende maatregelen te nemen voor de traceerbaarheid en etikettering van genetisch gemodificeerde producten die op de markt worden gebracht.
Dit betekent dat genetisch gemodificeerde levensmiddelen in elk stadium van de productie traceerbaar moeten zijn en alleen kunnen worden geïntroduceerd met een reeks documenten die de veiligheid ervan aantonen. Bovendien zijn levensmiddelenproducenten verplicht om op het etiket informatie te verstrekken over het gebruik van GGO’s.
Het is duidelijk dat de wetgever de veiligheid van GGO-voedingsmiddelen in alle opzichten controleert alvorens te besluiten ze op de markt te brengen. Is er echt iets om bang voor te zijn?
Waar kunnen we “voedsel uit de hel” vinden?
Momenteel zijn er op de Europese markt maar weinig producten verkrijgbaar die genetisch gemodificeerd voedsel bevatten. Genetisch gemodificeerde planten worden hoofdzakelijk gebruikt voor de bereiding van voeder voor landbouwhuisdieren. Sporen ervan kunnen worden gebruikt bij de productie van levensmiddelenadditieven, zodat u meestal informatie vindt over het GM-gehalte in verwerkte producten.
De situatie is anders in de Verenigde Staten, Canada en China, waar genetisch gemodificeerde levensmiddelen op grote schaal verkrijgbaar zijn. In deze landen vinden we in de schappen bananen, appels, meloenen, papaja’s, pruimen, druiven, aardappelen, aubergines, tomaten en vele andere groenten en vruchten die genetisch gemodificeerd zijn. Bovendien kreeg Canada in 2016 toestemming om een genetisch gemodificeerde zalm, Aquadvantage genaamd, te kweken en te verkopen – voorheen waren alleen genetisch gemodificeerde planten toegestaan.
Kansen die genetisch gemodificeerd voedsel biedt
Genetische manipulatie heeft veel mogelijkheden – potentieel kunnen we met de hulp ervan elk product creëren dat precies op onze eisen en behoeften is afgestemd.
In ontwikkelingslanden is het probleem van honger, voedingstekorten en daarmee gepaard gaande ziekten nog steeds aanwezig. Diëten hebben vaak een tekort aan volledige eiwitten, vitamine A, calcium en ijzer. Voedselmodificatie zou dit probleem kunnen helpen oplossen door het voedsel te verrijken met ingrediënten waaraan op een bepaald gebied een tekort bestaat.
Een tekort aan vitamine A wordt beschouwd als een van de belangrijkste oorzaken van blindheid en kindersterfte in landen met een laag niveau van materiële welvaart. Met dit doel voor ogen werd Gouden Rijst ontwikkeld – deze rijst bevat driemaal zoveel betacaroteen als ongemodificeerde rijst.
Een onevenwichtige voeding op basis van onvolledige eiwitten leidt tot eiwit-energieondervoeding. Dit uit zich in een verminderde immuniteit of een vertraagde groei bij kinderen. Het probleem doet zich meestal voor in ontwikkelingslanden en bij mensen die een (onevenwichtig) veganistisch dieet volgen. Verwacht wordt dat een verhoging van het lysinegehalte van rijst, maïs en soja het probleem van het tekort aan lysine in ontwikkelingslanden zal oplossen.
Het BioCassava Plus-programma is een project ter verhoging van de voedingswaarde in cassavewortels, een belangrijk onderdeel van de voeding in veel Afrikaanse landen. Transgene cassave heeft een hoger gehalte en een hogere biologische beschikbaarheid van deficiënte voedingsstoffen.
Ook de ontwikkelde landen kunnen hier hun voordeel mee doen. Het is waar dat de bovengenoemde problemen de ontwikkelde landen niet rechtstreeks treffen, omdat de variëteit en kwantiteit van het voedsel op een adequaat niveau liggen.
Bij een groot aantal mensen worden allergieën, voedselintoleranties of voedingsgerelateerde ziekten vastgesteld. Situaties waarin veel productgroepen moeten worden geëlimineerd, creëren een risico op tekorten. Met behulp van genetische manipulatie kunnen we bepaalde elementen uit de samenstelling “uitsluiten”, die voor deze mensen ongeschikt zijn – en zo specifieke producten elimineren.
Meer essentiële verzadigde vetzuren ten koste van verzadigde vetzuren, of voedingsmiddelen die rijker zijn aan polyfenolen zouden preventief kunnen werken tegen veel van de ziekten van de beschaving.
Stelt u zich eens voor dat voedsel zo gemodificeerd wordt dat het smaakt als uw favoriete delicatesse en dat de voedingssamenstelling vergelijkbaar is met een kom groentesalade! Dit is nog lang niet het geval, maar de mogelijkheden van genetische manipulatie lijken onbegrensd te zijn.
Steeds meer bedrijven besteden hun aandacht aan veranderingen in de voedselproductie, omdat de toenemende vraag naar dierlijke producten dat vereist. Industriële veeteelt heeft een grote invloed op de klimaatverandering, dus wordt er gezocht naar nieuwe manieren om melk of vlees te produceren. Een mooi voorbeeld is Perfect Day, koemelk geproduceerd door genetisch gemodificeerde gist. De productie van deze melk “kost” maar liefst 98% minder water dan melkproductie op de klassieke manier.
Verrijkte producten door middel van gentechnologie zijn momenteel niet toegestaan. GMO-producten die op de markt zijn, zijn gemodificeerd voor eigenschappen die ze voor de teelt efficiënter maken.
Waar zijn de tegenstanders van genetisch gemodificeerd voedsel bang voor?
Tegenstanders van genetisch gemodificeerd voedsel beroepen zich meestal op kankerverwekkende effecten op het menselijk lichaam – dit betekent dat het eten van genetisch gemodificeerd voedsel kan bijdragen tot kanker. Hun argumenten worden ondersteund door verschillende geselecteerde studies. In een van de uitgevoerde experimenten werden ratten gevoerd met genetisch gemodificeerde maïs. Foto’s van de ratten met enorme tumoren en informatie over de verwoestende effecten van genetisch gemodificeerd voedsel circuleerden over de hele wereld.
De studie is door wetenschappers op grote schaal bekritiseerd vanwege een aantal fouten in de opzet van de studie en de interpretatie van de resultaten – helaas is de wetenschap niet vrij van manipulatie. De belangrijkste fouten zijn de selectie van ratten met een neiging tot het ontwikkelen van spontane tumoren (bij maximaal 45% van de individuen) en het ontbreken van een controlegroep.
Een potentieel risico van genetisch gemodificeerde voedingsmiddelen is het verschijnen van allergenen in producten waar zij oorspronkelijk niet aanwezig waren. Wanneer genetische modificaties worden aangebracht, ontstaan er soms nieuwe eiwitten in een bepaald product. Op dit risico is geanticipeerd. Elk nieuw GM-voedsel wordt getest op allergeniciteit.
Een ander argument van de tegenstanders van GGO’s is dat gemodificeerd genetisch materiaal van levensmiddelen in het genoom van de consument kan worden opgenomen. Studies hebben deze vermoedens niet bevestigd.
Samenvatting
Genetisch gemodificeerd voedsel, dat op grote schaal wordt gedemoniseerd, vormt geen risico voor de consument. De veiligheid ervan lijkt groter te zijn dan die van conventioneel voedsel, aangezien er tot enkele jaren onderzoek aan vooraf is gegaan.
Er is een enorm potentieel in genetische voedselmodificatie – we kunnen honger en tekorten in ontwikkelingslanden verminderen, voedsel verrijken met gezondheidsbevorderende bestanddelen of de productie van milieuvriendelijker voedsel testen.
Negatieve meningen worden veroorzaakt door angst, en deze angst wordt veroorzaakt door onwetendheid of verkeerde informatie die wordt verspreid door mensen die vaak weinig te maken hebben met de wetenschap van het onderwerp.
Als u de gezondheidsbeoordeling van uw favoriete producten wilt weten, gebruik dan de Fitatu applicatie. Fitatu heeft de meest accurate gezondheidsbeoordeling van voedingsproducten gemaakt door voedingsdeskundigen. Meer informatie over Fitatu is te vinden op: https://www.fitatu.com